سرطان تخمدان معمولا در خانم های 50 تا 65 سال به دلیل رشد غیر طبیعی سلول های تخمدان ایجاد می شود. البته بروز این بیماری در هر سنی امکان پذیر است. تخمدان ها قسمتی از سیستم تولید مثل خانم ها می باشند که وظیفه تولید تخمک ها یا سلول های جنسی زنانه را بر عهده دارند.
هنگامی که سلول های طبیعی و سالم تخمدان تحت تاثیر عوامل مختلف به سلول های غیر طبیعی تغییر شکل داده و بیش از حد رشد کنند، سرطان تخمدان ایجاد می شود. سلول های بدن بعد از یک دوره زمانی مشخص می میرند و سلول های جدید جایگزین آنها می گردد. سلول های تغییر شکل یافته و سرطانی از بین نمی روند و بزرگ می شوند.
سرطان تخمدان هفتمین نوع رایج بیماری سرطان و هشتمین علت مرگ به دلیل ابتلا به سرطان در میان خانم ها به شمار می آید. با انجام تست های غربالگری مانند تست پاپ اسمیر، می توان از بروز این بیماری جلوگیری کرد.
تخمدان چیست؟
غدد تولید مثل موجود در بدن خانم ها را تخمدان می گویند. تخمدان وظیفه تولید تخمک ها را برای انجام تولید مثل بر عهده دارد. تخمدان منبع اصلی و مهم ترشح هورمون های زنانه پروژسترون و استروژن می باشد. خانم ها دارای دو تخمدان هستند که هر یک در طرفین رحم قرار گرفته اند. تخمک ها بعد از تولید در تخمدان از مسیر لوله های رحمی یا لوله های فالوپ وارد رحم می شوند. تخمک در داخل رحم بعد از تماس با سلول جنسی مردانه یا اسپرم، بارور شده و تبدیل به جنین می شود.
علائم بیماری سرطان تخمدان
در برخی مواقع خانم های مبتلا به سرطان تخمدان هیچ علامتی ندارند. بیماری سرطان در این افراد به صورت کاملا اتفاقی در طی انجام معاینات لگنی و یا انجام تصویربرداری ها از سایر اندام داخل لگن تشخیص داده می شود.
بسیاری از علائم بیماری سرطان تخمدان مشابه علائم بیماری های غیر سرطانی می باشد. اگر علائم ایجاد شده بعد از گذشت مدت زمان 1 الی 2 روز بهبود نیافت، باید برای بررسی بیشتر، به پزشک متخصص مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- احساس درد در معده
- بزرگ شدن شکم
- نفخ معده
- احساس سیری و بی اشتهایی
- وجود مشکل در خوردن
- احساس نیاز به دفع فوری ادرار
- افزایش دفعات دفع ادرار
بسیاری از علائم بیماری سرطان تخمدان مشابه علائم بیماری های غیر سرطانی می باشد. اگر علائم ایجاد شده بعد از گذشت مدت زمان 1 الی 2 روز بهبود نیافت، باید برای بررسی بیشتر، به پزشک متخصص مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- احساس درد در معده
- بزرگ شدن شکم
- نفخ معده
- احساس سیری و بی اشتهایی
- وجود مشکل در خوردن
- احساس نیاز به دفع فوری ادرار
- افزایش دفعات دفع ادرار
در اثر رشد و تکثیر کنترل نشده سلول های غیر طبیعی در تخمدان، سرطان تخمدان ایجاد می شود. سلول های سرطانی قدرت منتشر شدن به قسمت های دیگر بدن و حمله به سلول های سالم بدن را دارند. تخمدان ها از 3 نوع سلول شکل گرفته اند که هر نوع آن می تواند باعث بروز تومور شود.
- تومورهای اپیتلیال: این نوع از تومورها از سلول های سطح خارجی تخمدان نشات می گیرند. اکثر تومورهای تخمدان از این نوع هستند.
- تومورهای سلول های جوانه ای: این نوع تومور از سلول های زایا یا تولید کننده تخمک آغاز می شود.
- تومورهای استروما: این نوع تومور از سلول های بافتی ساختاری که تخمدان را نگه داشته، شروع می شود.
مراحل پیشرفت سرطان تخمدان
در برخی موارد سرطان تخمدان خوش خیم است و فقط در تخمدان وجود دارد. تومورهای بدخیم تخمدان به قسمت های دیگر بدن متاستاز داده و باعث ایجاد سرطان در قسمت های دیگر بدن می شوند. به طور مثال سلول های سرطانی تخمدان بعد از گسترش می توانند به کبد برسند و باعث ایجاد سرطان تخمدان متاستاتیک شوند.
سرطان تخمدان می تواند در داخل رحم، شکم یا حفره صفاقی و یا غدد لنفاوی داخل شکم منتشر شود. این نوع سرطان در موارد نادر، داخل جریان خون می گردد. به میزان پیشرفت سلول های سرطانی در زمان تشخیص بیماری، مرحله سرطان می گویند. مراحل سرطان عبارتند از:
- مرحله اول بیماری، تومورهای سرطانی در داخل تخمدان قرار دارند.
- در مرحله دوم بیماری، تومورهای سرطانی داخل رحم گسترش یافته اند.
- در مرحله سوم، تومورهای سرطانی به داخل شکم راه یافته اند.
- در مرحله چهارم بیماری، تومورها گسترش زیادی یافته و ممکن است در حفره سینه وارد شوند.
تشخیص سرطان تخمدان
در صورت مشاهده هر یک از علائم سرطان تخمدان باید به یک پزشک متخصص زنان مراجعه کنید. پزشک بعد از پرسیدن شرح حال و بررسی سابقه خانوادگی جهت ابتلا به سرطان، ممکن است انجام چند آزمایش را تجویز کند.
- معاینه فیزیکی بیمار: پزشک بعد از بررسی شرایط جسمانی بیمار برای بررسی وجود یا عدم وجود تومور یا تجمع غیر نرمال مایعات در داخل شکم، با کمک انگشتان ناحیه شکم را لمس کرده و کمی بر روی آن فشار وارد می کند.
- معاینه لگنی: پزشک با انجام معاینه لگنی، تخمدان ها و اندام های اطراف آن را از نظر وجود یا عدم وجود تومور بررسی می کند. در این معاینه پزشک توجه می کند که تغییر در اندازه و شکل اندام و یا تخمدان ها ایجاد نشده باشد.
- آزمایش پاپ اسمیر: آزمایش پاپ اسمیر برای جمع آوری سلول های تخمدان و تشخیص بیماری انجام می شود.
- آزمایش خون: پزشک برای تشخیص سرطان تخمدان، آزمایش خون را جهت بررسی سطح ماده CA – 125 تجویز می کند. وجود سطح بالای این ترکیب در داخل خون، یکی از روش های تشخیص سرطان می باشد. انجام این آزمایش به تنهایی برای مشخص کردن سرطان استفاده نمی شود زیرا در برخی بیماری های غیر سرطانی، سطح این ماده در خون افزایش می یابد.
- سونوگرافی: در این روش پزشک برای تصویربرداری از اندام های داخل لگن و تخمدان ها از امواج صوتی استفاده می کند.
- انجام نمونه برداری: در این روش پزشک برای انجام بیوپسی یا نمونه برداری، قسمتی از مایعات و یا بافت های بدن را برای بررسی سلول های سرطانی از بدن خارج می کند.
چه عواملی باعث ابتلا به سرطان تخمدان می شوند؟
یکی از مهمترین عوامل موثر بر بروز سرطان تخمدان، عوامل ژنتیکی می باشد. خانم هایی که در اقوام درجه یک خود فرد مبتلا به سرطان داشته اند، باید برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام ابتلا به سرطان، به صورت دوره ای به پزشک مراجعه کنند و آزمایشات غربالگری را انجام دهند.
- ابتلا به سرطان های دیگر مانند سرطان رحم، روده بزرگ، رکتوم و سینه
- افزایش سن
- نداشتن فرزند و عدم بارداری
- استفاده از هورمون در دوران یائسگی
- مبتلایان به آندومتریوز
- اضافه وزن زیاد
- قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس
روش های درمان سرطان تخمدان
پزشک متخصص برای درمان سرطان تخمدان با توجه به مرحله سرطان، روش مناسب را انتخاب می کند. درمان سرطان شامل انجام درمان موضعی، جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی و هورمون تراپی می باشد.
کلام آخر
سرطان تخمدان، سرطان سینه و سرطان دهانه رحم از سرطان های شایع زنانه است که با انجام تست های غربالگری مشخص می شوند. تشخیص زودهنگام بیماری سرطان موجب می شود تا اقدامات درمانی به موقع انجام شود. میزان موفقیت درمان افرادی که بیماری در مرحله اولیه تشخیص داده شده است، حدود 92 درصد می باشد.
