کیست بارتولن یک تودهی کوچک پر از مایع است که در یک سمت و یا هر دو سمت دهانهی واژن (قسمتی که غدد بارتولن قرار گرفته است) ایجاد میشود. غدد بارتولن غدد کوچکی هستند که در تولید مایع روان کننده واژن نقش دارند. انسداد مجاری یک و یا هر دو غدهی بارتولن میتواند باعث تجمع مایع و تشکیل کیستی به نام کیست بارتولن شود. این کیستها در اغلب موارد خوش خیم بوده و ممکن است در یک سمت و یا هر دو سمت واژن ایجاد شوند.
کیست بارتولن چیست؟
کیست بارتولن (یا کیست فرج) نوعی کیست واژن است که در دو طرف لابیا (لب های واژن) در نزدیکی دهانه واژن ایجاد می شود. نام آن از غدد بارتولن گرفته شده است، که دو غده کوچک هستند که مایع (مخاط) تولیدکرده و به روان شدن واژن کمک می کند. لابیاها و غدد بارتولن بخشی از دستگاه تناسلی زنانه هستند.
کیست بارتولن زمانی اتفاق میافتد که در دهانه یکی از این غدد انسداد ایجاد میشود و باعث ایجاد موکوس و تشکیل توده میشود. به طور معمول فقط در یکی از دو غده بارتولن رخ می دهد. برخی از کیست های بارتولن کوچک هستند و هیچ دردی ایجاد نمی کنند. اگر کیست با باکتری عفونی شود، آبسه ایجاد می شود. هنگامی که کیست بارتولن آلوده می شود، ممکن است دردناک باشد و نیاز به درمان پزشکی پیدا کند.
کیست بارتولن یک بیماری شایع است و دو زن از هر 10 زنی که در سنین باروری قرار دارد دچار این مشکل میشود. این کیستها معمولاًدر سنین باروری دیده میشوند و پس از یائسگی شیوع آن نادر است. به طور کلی میزان بروز کیست بارتولن با افزایش سن کاهش مییابد.
علائم کیست بارتولن
در اغلب موارد ممکن است متوجه نشوید که به این بیماری مبتلا شدهاید زیرا معمولاُ هیچ گونه علامتی ندارید. برخی از علائم کیست بارتولن عبارت است از:
- تورم
- قرمز شدن
- احساس درد در هنگام نشستن، دستشویی رفتن، راه رفتن، استفاده از تامپون و یا در هنگام رابطه جنسی
- تب و لرز (در مواردی که عفونت نیز وجود داشته باشد دیده میشود)
آشنایی با انواع کیست تخمدان
آبسه بارتولن
در برخی موارد کیست بارتولن ممکن است عفونی شود. در صورتی که این اتفاق بیفتد غده پر از عفونت میشود و به آن آبسه غده بارتولن میگویند. برخلاف کیست بارتولن، آبسه بارتولن سفت و دردناک است و میتواند در زندگی روزمره اختلال ایجاد نماید.
علت ایجاد کیست بارتولن
در اغلب موارد علت انسداد غدد بارتولن مشخص نیست. برخی از دلایل شناسایی شده عبارتند از:
- تحریک طولانی مدت
- آسیبهایی که پس از زایمان ایجاد میشود
- عفونتهای مقاربتی مانند بیماری سوزاک، کلامیدیا
- عفونتهای باکتریایی مانند اشرشیا کلی
عوامل خطر ایجاد کیست بارتولن
هر خانمی ممکن است به کیست بارتولن مبتلا شود اما برخی از افراد بیش از سایرین در معرض خطر هستند. گروههای در معرض خطر عبارتند از:
- خانمهایی که بین 20 تا 30 سالگی قرار دارند.
- افرادی که دچار بیماریهای مقاربتی هستند.
- جراحت و یا ترومایی که به ناحیهی واژن وارد شده است.
- سابقهی داشتن کیست بارتولن در گذشته.
آیا کیست بارتولن مسری است؟
در اکثر موارد کیستهای بارتولن عفونی نمیشوند و از طریق تماسهای پوستی انتقال پیدا نمیکنند. با این وجود کیستهایی که به دلیل بیماریهای مقاربتی ایجاد میشوند ممکن است قابلیت سرایت داشته باشند.
تشخیص کیست بارتولن
تشخیص کیست بارتولن باید توسط پزشک متخصص زنان انجام شود. پزشک با بررسی دهانهی رحم و برآمدگیهای موجود در این ناحیه میتواند کیست بارتولن را تشخیص دهد. جهت تائید تشخیص ممکن است نمونه برداریهایی انجام شود تا عفونت باکتریایی و یا عفونتهای منتقله از راه تماسهای جنسی را بررسی نماید.
برای افرادی که بالای 40 سال دارند ممکن است بیوپسی از بافت کیست انجام شود تا احتمال برخی بیماریهای جدی مانند سرطان را رد کند. میزان بروز سرطان ولوار که به دلیل کیست بارتولن ایجاد شده باشد بسیار اندک است و در پنج درصد از مبتلایان ممکن است دیده شود.
درمان کیست بارتولن
در افرادی که کمتر از 40 سال دارند کیست بارتولن معمولاُ منجر به بروز عوارض و مشکلات جدی نمیشود. اکثر کیستهای بارتولن در این سن بدون نیاز به درمان خاص پس از چند هفته از بین میروند.
درمانهای خانگی پیشنهادی عبارت است از:
- کمپرس گرم: میتوانید یک پارچهی نخی تمییز را داخل آب گرم قرار دهید و سپس روی کیست بگذارید.
- استفاده از وان گرم: وان را به اندازهی 10 الی 15 سانتیمتر از آب گرم پر کنید (تا حدی که ناحیهی واژن را بپوشاند) سپس به آرامی برای چند دقیقه داخل وان بنشینید. این کار را برای چند روز و هر بار 3 الی 4 مرتبه تکرار کنید.
با این اقدامات پس از مدتی کیست میترکد و محتویات داخل آن خارج میشود.
برای کاهش عفونت، ناحیهی واژن را همیشه تمییز و خشک نگه دارید. در صورتی که کیست پس از چند هفته از بین نرود باید جهت درمانهای تخصصی به پزشک مراجعه نمائید.
درمانهایی که پزشک ممکن است تجویز نماید عبارتند از:
- تجویز آنتی بیوتیک
در صورتی که کیست بارتولن عفونی شده باشد داروهای آنتی بیوتیک خوراکی و یا موضعی تجویز میشود.
- روشهای جراحی
اگر کیست به آبسه تبدیل شده باشد یکی از روشهای زیر پیشنهاد میشود:
- تخلیه کیست: در این روش یک برش کوچک در کیست ایجاد میشود و توسط یک لوله پلاستیکی به نام کاتتر محتویات آن تخلیه میشود. پس از تخلیه کیست احساس بهتری خواهید داشت اما لازم است برای چند روز داروهای مسکن مصرف نمائید.
- کاتتر با نوک بالون: در این روش یک کاتتر کوچک که نوک آن به شکل بالون است وارد کیست میشود و به مدت چهار الی شش هفته در محل کیست قرار میگیرد تا به عنوان یک منفذ دائمی هرگونه ترشح را تخلیه نماید.
- در صورتی که کیست به صورت مکرر عود مینماید ممکن است طی یک جراحی کوچک کیست باز شود، اطراف آن بخیه شود تا کیسهی کوچکی باقی بماند.
- برداشتن غده: در صورتی که روشهای درمان نام برده شده موثر نباشد، گزینهی جراحی جهت برداشتن غده پیشنهاد میشود.
- آسپیراسیون سوزنی: یک روش سرپایی که بدون بیهوشی قابل انجام است.
- لیزر دی اکسید کربن: یک روش کم تهاجمی است و با کمک لیزر کیست بارتولن برداشته میشود.
